Арриго Сакки яқинда 70 йиллик юбилейини қаршилади. Италиялик мутахассис ҳаётининг кўп қисмини футболга бағишлаган ва баъзан ҳаттоки, оилавий ишларини ҳам иккинчи даражага суриб қўйган. Муҳими, Саккининг тактик янгиликлари Италия футболи имкониятлари ошишига хизмат қилган. Унинг қўл остида аввалига «Парма» анча юксалган бўлса, кейин «Милан» янги даражага кўтарилиб, кетма-кет икки марта (1989 ва 1990 йилларда) Европа Чемпионлар кубоги турнири ғолибига айланган. La Gazzetta dello Sport нашри юбилей сана муносабати билан Арриго Саккини суҳбатга чорлаб, унинг футболдаги йўлини бирров эсга олди.
- Айтингчи, футбол қайси вақт ҳаётингизнинг ажралмас қисмига айланди?
- Аниқ гапирсам, 1954 йилнинг ёзида. Ўшанда таътил пайти эди ва телевизор орқали жаҳон чемпионати ўйинларини мириқиб томоша қилганман. Тўғри, бунгача ҳам футболни ёқтирардим. Аммо айнан мундиал сабаб, миллионлар ўйинининг абадий асирига айланганман.
- Ўша вақт севимли футболчиларингиз бормиди?
- «Реал Мадрид» клуби, Венгрия ва Бразилия терма жамоаларига бефарқ қарамасдим. Футболчиларга келсак, Альфредо ди Стефано, Хуан Альберто Скьяффино ва Пеленинг ҳаракатларидан ўзгача завқ олганман.
- Ўзингиз қайси позицияда ўйнагансиз?
- Аввалига ўнг тарафда, кейин майдон марказида. Умуман, асосан ўнг қанот ҳимоячиси сифатида тўп сурганман.
- Қандай кучли жиҳатларингиз бор эди?
- Тез югурардим, тўпга ишонч билан ташланиб, охиригача курашдан чекинмасдим.
- Италиянинг ўзида қайси жамоага мухлислик қилардингиз?
- «Интер»га. Бир сафар клуб президенти Массимо Моратти менга отаси давридаги олтин медални совға сифатида берди. Мен эса миннатдорчилик билдириш баробарида «Интер»нинг ашаддий рақиби - «Милан»ни бошқарганимни эслатдим. Зеро, бундан сира афсусланмайман.
- Мураббийликни 1973 йили «Фузиньяно»да бошлагансиз. Дебютингизни эслай оласизми?
- Ҳа, сафарда «Сан Альберто»га қарши ўйнагандик. Биз бир мавсум олдин лигада зўрға «жон» сақлаб қолгандик, рақиб эса фаворит саналарди. Боз устига, у жамоамизнинг энг кучли футболчисини сотиб олганди. Лекин ўйинда биз ғалаба қозонганмиз - 2:0. Ўша мавсум «Фузиньяно» чемпионликни тантана қилганди.
- Бошланғич босқичда кимдан ўзгача илҳомлангансиз?
- Альфред Беллеттидан. У кутубхоначи эди ва мен қандайдир қўлланма сўраганимда, шунчаки, бермаган. Аксинча, жамоа ўйинини китобга қараб эмас, ихтиёримда мавжуд футболчилардан келиб чиқиб, йўлга қўйишим зарурлигини тушунтирганди. Умуман, Беллеттидан кўп нарса ўрганганимни очиқ тан оламан.
- Мисол учун, аввало, оёқни эмас, бошни ишлатиш лозимлигини...
- ...Тўппа-тўғри, футбол - ақл ўйини. Буюк мусаввир Микеланжелонинг иборасига эътибор қаратинг: «Картиналар мияда туғилади, қўллар эса уларни қоғозга туширишда оддий ёрдамчи восита, холос». Футболда ҳам худди шундай.
- 1982 йили Италия термаси Энцо Беарзот бошқарувида ЖЧ ғолибига айланган бўлса, сиз примаверада «Чезена» билан илк кичик скудеттони ютгандингиз.
- Ўша вақт Коверчанодаги таҳсилни эндигина тугатгандим, айтганча, мен ўз ҳисобимдан ўқиганман. Муваффақиятимизга келсак, «Чезена» футболчилари айтганларимни сира икки қилишмасди.
- Умуман, шогирдларингиз билан бирор марта жанжаллашганмисиз?
- Йўқ, лекин бир гал муштлашишимга тўғри келган.
- Ким билан?
- «Парма»да ишлаган вақтим ўйинлардан бирида ҳужумчи Марко Росси гол урган, бироқ майдонда 100 фоиз куч сарфламаётгандек туюлган. Учрашувдан сўнг унга бу ҳақда эътироз билдирсам, бирданига ловуллаб кетди. Шунда охир-оқибат, ёқасидан олишга мажбур бўлгандим.
- Айтишларича, Марко ван Бастен билан ҳам яхши келишолмагансиз...
- Гарчи турли гап-сўзлар тарқалган бўлсада, аслида ўзаро муносабатимиз аъло даражада эди. Ҳаммаси оддий: омадсиз ўйинлардан бири тугагач, журналистлар Маркодан шахсий фикрини сўрашган ва у ўз қарашини баён этган. Эртасига газеталарда ван Бастен гўё, менга қарши эканлигини ёзишди. Натижада у билан юзма-юз гаплашиб, Италияда ҳар бир сўзни бўрттириб, бошқача ифода этишларини тушунтирдим. Келаси якшанба куни эса Маркони захирада қолдириб, ундан агар футболда шунчалик доно бўлса, менга ўйинни олиб боришда ёрдам беришини сўрадим. Шу билан ўртамиздаги тушунмовчилик барҳам топди.
- Ўйинларнинг бирида ван Бастенни ўта бўш ҳаракатлари туфайли алмаштирганингиз ҳам овоза бўлганди.
- Бу 1991 йилнинг январида юз берган воқеа. «Парма» 0:2 ҳисобида ютқазаётганди ва мен дисквалификация сабаб, трибунадан жой олгандим. Сабрим чидамай, ёрдамчимга Маркони алмаштиришини тайинладим. У эса олдимга югуриб келиб, сўради: «Нега?» Суст ўйнаётганини айтсам, Маркони ҳимоя қилишга тушди: «Бошқалар ундан ҳам бўш ҳаракатланишяпти-ку». Бироқ мен ўша бўшларни майдонда қолдиришни маъқул кўрдим, чунки улар ван Бастендан фарқли ўлароқ, югуришаётганди. Ўйиндан сўнг Марко клубдаги келажаги ҳақида ўйлаб кўриш учун 15 кун муҳлат олди. Орадан 3 кун ўтиб эса, ортга қайтиб, узр сўради. Бироқ унга ҳали 15 кун бўлмаганини эслатишимга тўғри келди.
- Қизиқ, итальянча футболни нега ҳеч қачон ёқтирмагансиз?
- Чунки ўйинда ташаббусни қўлга олиб, барчасини тўлиқ назорат қилишни истайман.
- Янги инновацион схемаларингизни илк марта 80-йиллар ўртасида «Парма»да қўллагансиз.
- Ихтиёримизда анча ёш жамоа бор эди. Мен ёшлар шижоатини назарда тутиб, улардан тезроқ ҳаракатланиш ва доимий прессинг уюштиришни сўраганман. Бунда йигитлардан бутун вақт давомида эътиборни йўқотмаслик ва тиним билмаслик талаб этиларди. Якунда жамоамиз «С» серияси ғолиби бўлганди.
- Айнан «Парма»даги фаолиятдан сўнг сиз учун олтин давр бошланди.
- Битта факт шуки, «Парма»даги ишим туфайли «Милан» эътиборига тушдим. Пармаликларга ҳурматим ҳамон баланд. Бир сафар «В» сериясида «Кремона»га ют-қаздик, аксига олиб, ўйиндан сўнг мухлислар билан учрашишим лозим эди. Гарчи жамоам мағлубиятга учраган бўлсада, биз вақтни чоғ ўтказганмизки, бу ҳеч эсимдан кўтарилмайди.
- Бошида «Милан» футболчиларига «Парма» иштирокидаги ўйинлар видеоёзувини кўрсатганингиз ростми?
- Биз «Пиза» билан ўйнашимиз керак эди. Мен бу жамоа нималарга қодирлигини аввалги мавсум «В» сериясида кўргандим. Хуллас, Франко Барези ва бошқаларга «Пиза» қандай ўйнашини видео орқали батафсил тушунтирдим. Бунда ҳеч қандай ғайритабиий томони йўқ эди, бироқ одамлар негадир чинакам шов-шув кўтаришди. Қаранг, бугун рақибни обдон ўрганмай туриб, бирор нарсага эришиб бўлмайди.
- Барези ўшанда роса ғазабланган экан...
- Бу ёлғон. Таҳлилни ҳамма тўғри қабул қилганди.
- Аслида «Милан»дан илк мавсум тугамай туриб кетишингиз ҳеч гап эмасди.
- Хайриятки, Берлускони мени барча хуружлардан ҳимоя қилди. Яъни янги лойиҳанинг ажралмас қисми эканлигимни ва менсиз ҳеч нарса қилолмасликларини айтишдан чарчамади. Муҳими, айнан шундай бўлди.
- 1988 йиль январь. Диего Марадона етакчилигидаги даҳшатли «Наполи»га қарши учрашув олдидан шогирдларингизга нималар деганингиз ёдингиздами?
- Оддий гаплар: «Нима қилсанглар ҳам, тўпнинг Марадонага етиб боришига йўл қўйманглар, акс ҳолда, шўримиз қурийди». Ўша баҳсни 4:1 ҳисобида ўз фойдамизга ҳал қилгандик.
- Берлускони аслида Боргини сотиб олишни хоҳланию, лекин сиз Франк Райкаардни талаб қилганингиз ростми?
- Муҳими, уни кўндира олгандим ва Райкаард кейинчалик «Милан»нинг асосий ўйинчиси даражасига кўтарилди. Умуман, Берлускони ўша трансфер масаласида ақлли иш тутганди.
- Лекин у Анчелотти билан шартнома тузишни истамаган экан...
- Шунчаки, тиззасида муаммоси бор футболчига пул сарфлолмаслигини айтган. Мен эса ўз ақидамга кўра, номзод ўйинчининг ақлий салоҳиятини биринчи ўринга қўйганман. Хуллас, ўз фикримда туриб олганим натижасида Анчелотти «Милан» аъзосига айланганди.
- «Реал»га қарши Чемпионлар кубоги ярим финали олдидан нима рўй берганди?
- Қатъий режа асосида давомли машғулот ўтаганмиз ва Деметрио Альбертини вазиятлардан бирида Альбериго Эвани остида қолиб, жароҳатланган. Қисқаси, чап қанот вингеридан айрилиб, нима қилишни билмай бошим қотганди. Охир-оқибат, бу позицияга энг кутилмаган номзод - Анчелоттини қўйдим. Қарангки, Карло ўзининг илк голини «Реал» дарвозасига йўллади.
- «Милан»дан кетгач, миллий жамоада ишладингиз. Бироқ ҳамма ҳам бу тайинловни яхши қабул қилмади.
- Ҳа, кўпчилик термани бошқаришга лойиқ эмаслигимни рўй-рост айтганди. Лекин бундай ёндашувга эътибор қаратмасликка уринганман. Шу боис, термадаги даврни энг оғири сифатида тилга оламан.
- Роберто Баджони алмаштирганингиздан сўнг у сизни телбага чиқарган. Буни қандай қабул қилгандингиз?
- Хотиржам, чунки Баджо азбаройи жон куйдирганидан шундай деганини тушунгандим. Қолаверса, у майдондан чиқиб кетгач, Норвегия термасини таслим этишга муваффақ бўлгандик.
- Бироқ Италия термаси ЖЧ-94да айнан Баджонинг саъй-ҳаракатлари эвазига нигерияликларни енгиб, ўз юришини давом эттирганди.
- Аслида ўшанда бизга Баджодан кўра, рақиб - Жей-Жей Окочанинг ёрдами кўпроқ теккан, зеро, у йўлида дуч келган ўйинчимизни алдаб ўтишга уриниб, тўпни олдириб қўяверганди.
- Баджони финалда майдонга туширганингиз боиси нима эди? Ахир у ҳаттоки, тик туролмаган экан...
- Гап шундаки, шифокорлар қатъий хулоса беришган: «Баджо ўйнашга тайёр».
- Роберто билан муносабатларингиз дарҳақиқат, ёмонми-ди?
- Асло. Дейлик, Баджо «Ювен-тус»да ўйнамаган вақтларда ҳам уни доимий тарзда термага чақирардим.
- 1996 йили «Милан»га қайтдингиз. Бу хато қадам бўлди, чоғи...
- Ҳа. Шунчаки, Адриано Галлианига жиддий хасталикни аспирин билан даволаб бўлмаслигини исботлашга уриндим. Бироқ ўхшамади.
- 2001 йили «Парма»да қайта иш бошладингиз. Нега?
- Бу мен учун янги чорлов эди. Шунингдек, қалбимдан чуқур жой олган шаҳар жамоасига ёрдам беришни истадим. Ваҳоланки, ўша пайт Берлускони ҳам мени ортга қайтаришни хоҳлаганди.
- Афсуски, ёрдам бериш миссияси атиги бир ойга чўзилди, холос.
- Илк ўйинда «Верона»ни мағлуб этдик - мухлислар бахтиёр эдилар, мен эса йўқ... Кейин хотинимга қўнғироқ қилиб, барчасини йиғиштиришимни айтдим ва кетдим.
- Сабаб нима?
- Босим. Ўшанда деярли ухламасдим, фақат футбол ҳақида ўйлардим. Бунга чек қўйишнинг ягона йўли истеъфо эди.
- Кейинчалик «Парма» ва «Реал» клублари, шунингдек, терма жамоада директор лавозимида фаолият юритдингиз. Бу юмуш сиз учун янгилик бўлдими?
- Қизиқарли иш. Умуман, жамоа директоридан нималар талаб этилишини тахминан билардим. Зеро, примаверада «Чезена»ни бошқарган вақтда ўсмирлар тизимини ҳам назорат қилгандим.
- Сизнингча, замонавий футболда энг кучли мураббий ким?
- Карло Анчелотти, Пеп Гвардиола ва Жозе Моуриньони эътироф этаман. Карло — ўқитувчи, Пеп — майдон профессори, Моуриньо — жонкуяр ихтирочи.
- Мураббийнинг бош вазифасини қандай талқин этасиз?
- У аввало, ўз ғояларини футболчиларга аниқ тушунтириб бериши лозим. Ўйинчилар эса уларни тўғри қабул қилиб, барчасини амалда бажаришга уринишлари шарт.
- Футболда айнан нимадан кўпроқ ҳайратланасиз?
- Ўйин гўзаллиги ва маромидан. Стадионга тушсам ёки телевизор қаршисига чўккаласам, ўзига хос шоу кўришни истайман. Мен шогирдларимга мудом бир гапни такрорлардим: «Мухлислар узоқ-узоқ жойлардан келишади - буни асло унутманглар».
- Одатда телевизор орқали нимани кўпроқ томоша қиласиз?
- Турли фильмларни. Чунончи, мураббийлик билан шуғулланган пайтлар лоақал бир марта ҳам кинога тушмаганман. Шунчаки, вақтни қизғанардим...
- Барча замонлар ва халқларнинг энг яхши мураббийи...
- ...Кимки қўл остидаги футболчиларни бахтиёр қила олган бўлса, ўша. Мен «Милан»да иш бошлаганимда, клуб 30 минг дона мавсумий абонемент сотарди. Кейинги йили ушбу кўрсаткич 60 мингга етган. Демак, вазифамни муносиб уддалаганман.
- Агар футбол йўлига кирмаганингизда, нима билан шуғулланардингиз?
- Билмадим. Атрофимдагиларнинг айтишларича, мабодо Жанубий Америкада туғилганимда, инқилобчи бўлар эканман. Эҳтимол, шундайдир...
- Болалигингизни қандай хотирлайсиз?
- Футболга жуда эрта кўнгил берганман. Ўқитувчимиз буни биларди ва хаёлан бирор ўйинни ўйлаб, синфдошларимга айтиб бериш вазифасини топширарди. Бу мен учун ёқимли юмуш саналарди.
- Яхши ота бўла олдингизми?
- Унчалик эмас ва буни яширмайман ҳам. Чунки кўп вақт фарзандларимдан узоқда юрдим. Футбол мени ўз домига шунчалик тортдики, ҳаттоки, оиламга вақт ажратолмадим.
- Демак, хотинингиз Жованна жуда сабрли аёл бўлган...
- У шунчаки, маъсума ва меҳрибон эди - бу борада омадим чопган.
- Эндиликда бобосиз. Кемтикларни тўлдиришга ҳаракат қиляпсизми?
- Албатта, аммо доим ҳам кучим етмайди. Дейлик, набираларим билан ўйнасам, тезда чарчаб қоламан. Табиийки, мен учун ҳам оила жуда муҳим, бироқ гоҳида беихтиёр ўйга чўмаман: наҳотки, бошқа нарсалар учун яралган бўлсам...
- Нимадандир афсусланасизми?
- Йўқ, асло. Афсус-надоматдан қандай маъно бор?
- Ўтмишда қандайдир хатоларга йўл қўйганмисиз, уларни ўйлаб, сиқилмайсизми?
- Ҳа, барчада бўлгани сингари менда ҳам хатоларим кўп. Бироқ ачинишдан фойда йўқ, аксинча, ҳар бир хато инсонни янада мукаммаллик сари етаклайди, деб ўйлайман.
- Энди-энди ўйнай бошлаган ёш футболчиларга қандай маслаҳат бера оласиз?
- Уй вазифасини бажаришдан асло эринманглар. Китоб ўқиш ва мактабга бориш шарт. Маданиятли инсон бўлиш ва атрофингиздагиларни тушунишингиз учун бу ғоят муҳим. Яна футбол майдонларида нимагадир эришиш учун ҳам.
- Хўш, улар майдонда нима қилишлари керак?
- Эски ақидамни айтаман: аввало, бошни, кейин эса оёқларни ишлатишлари лозим.
- Футболда янги Сакки чиқишини кутиш мумкинми?
- Менимча, йўқ. Футбол мендан шунчалик кўп нарсаларни тортиб олдики, бундай қисматни бошқа бировга раво кўрмайман.
- Мана, 70 ёшга тўлдингиз, ҳозир бахтлимисиз?
- Омадим юришгани шуки, менга бир умр ўзим ёқтирган иш билан шуғулланиш насиб этди. Лаънатланган кишидай меҳнат қилганим эса мутлақо бошқа масала...
Манба: Football.ua,
А.АҲМЕДОВ тайёрлади
Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).
Ҳасанали ота
Фурқат Қурбонов
Холис таҳлилчи блоги
Жалолиддин Қобилжонов
Яҳёхўжа Улуғхўжаев
Сафарали Сиддиқов
«InterFutbol» газетаси
Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги
Маъмуржон Ибрагимов
Шуҳрат Шокиржонов
Шерзод Ражабов
Қаҳрамон Асланов
